Over de Djembe
Geschiedenis van de djembé
De djembé is een traditioneel instrument, wat wil zeggen dat deze is ingebed in de West-Afrikaanse cultuur van dorpsgemeenschappen. Het instrument wordt bij gebruiken, ceremonies en feesten ingezet om zang en dans te begeleiden en de djembe is dan ook een belangrijk onderdeel van de West-Afrikaanse cultuur. Deze tradities bestaan nog in gedeelten van Guinee en Mali.
De oorsprong van de djembé is niet met zekerheid vast te stellen; er is geen schrift en de ritmes werden van generatie op generatie doorgegeven. De overlevering plaatst de oorsprong van de djembé in de 13e eeuw ten tijde van het Malinké rijk, dat nu het grensgebied van Guinee en Mali is.
De eerste registratie van de djembé stamt uit het begin van de 20e eeuw van een cultureel festival dat door de Franse kolonialisten werd georganiseerd. Hier kwamen dansers en muzikanten van verschillende West-Afrikaanse volkeren bij elkaar om hun muziek ten gehore te brengen. Op deze foto's is te zien dat een Malinke-volk uit Guinee op djembes speelde.
Huidig gebruik van de djembe in West-Afrika
Nu wordt er in een groot gedeelte van West-Afrika djembe gespeeld, zoals in Senegal, Gambia, Ivoorkust, Burkina Faso, Mali en Guinee. In landen als Mali en Guinee is dit op het platteland nog steeds ingebed in een rijke traditie die alle belangrijke gebeurtenissen in het leven (zoals de initiatie en de oogst) markeert, vooral bij de Malinke. In andere Afrikaanse landen is de djembe geadapteerd om redenen van populariteit (soms ook toerisme, zoals in Gambia en Ghana) en heeft deze soms andere traditionele instrumenten verdrongen.
Begeleiding van bastrommels
Afhankelijk van de regio wordt de djembe begeleid door één, twee of drie bastrommels, oftewel dununs. In Mali zijn dit vaak één of twee trommels. In Hamana-Guinee zijn dit er drie: de dununba, de sangban en de kensedeni. In Mali (vooral in Bamako) wordt de bastrommel bespannen met geitenhuid en wordt deze bespeeld met een kromme stok, vaak zonder bel (kenken). In Guinee wordt deze trommel bespannen met koeienhuid en wordt deze bespeeld met een stok en een bel.
Bij de meeste traditionele ritmes is aan de bastrommel(s) af te leiden welk ritme er wordt gespeeld.
Balletten
Naast de traditionele setting is de djembe-muziek verder ontwikkeld in de balletten van Guinee en Mali, vanaf het eind van de jaren vijftig tot aan nu. De eerste verspreiders van de ritmes stammen vaak uit deze balletten, zoals Famoudou Konate, Mamady Keita, Fadouba Oulare († 2010), Arafan Touré († 2003), Soungalo Coulibaly († 2004) en vele anderen. Maar zij bleven en blijven nog vaak putten uit hun tradities en cultuur.
Samenwerkingen van Fola Djembé
In de afgelopen jaren is er met veel mensen samengewerkt voor het verzorgen van workshops en lessen.
Bij de djembe-workshops zijn de belangrijkste:
- Salia Traore
- Babara Bangoura
- Herman van Enckevort
- Thomas Bonekamp
- En natuurlijk Annebeth Elfrink
Bij de dansworkshops zijn dat:
- Janine Wiehager
- Lotte Westendorp
- Louise Althof
- Bebey Youla
Voor een workshop Cubaanse percussie, eventueel in combinatie met djembé muziek, is Martin Gort de aangewezen persoon.